PC Bu Kapa≡²n Alt²nda

╟o≡u PCÆnin arkas²nda kapa≡² yerine tutturmak iτin kullan²lan vidalar bulunur. Bu vidalar² bir tornavida ile s÷kⁿn. Baz² kasalarda ise (÷zellikle slim kasalarda) kapak yanlardaki kelebek vidalarla veya klipslerle tutturulmu■tur. Bunlar² s÷kmek τok kolayd²r. S÷ktⁿ≡ⁿnⁿz vidalar² kaybolmamalar² iτin bir hemen kutuya koyun. Bu arada yanl²■l²kla gⁿτ kayna≡²n²n vidalar²n² s÷kmeyin; s÷kmeniz gereken bⁿtⁿn vidalar kapak ⁿzerindedir. Dergimizde s²k s²k donan²m parτalar² ile ilgili yaz²lar okuyorsunuz. Ama bir PCÆnin iτini ilk defa aτ²yorsan²z bunlar² g÷rerek tan²man²n zaman² geldi demektir.

1. Anakart. Bⁿtⁿn parτalar²n ⁿzerine tak²ld²≡² ye■il, dikd÷rtgen ■eklinde ve ⁿzeri devrelerle, yongalarla ve di≡er elektronik parτalarla kapl² en bⁿyⁿk kartt²r. "Tower ve minitower" olarak adland²r²lan dikey kasalarda dikine durur. Yatay duran "slim" kasalarda ise yatay yerle■tirilmi■tir.

2. ▌■lemci (CPU). Bu anakart²n²z ⁿzerinde, kare ■eklindeki en bⁿyⁿk yongad²r. Baz² anakartlarda matematik i■lemciler ve OverDrive i■lemciler iτin bu yongan²n yan²nda bir soket bulunur. Bu yⁿzden, CPUÆyu varsa bu i■lemcilerle kar²■t²rmamak gerekir.

3. Bellek veya RAM. Baz² eski PCÆlerde bellek anakart ⁿzerine kaynaklanm²■t²r. Ancak bunlar²n τoktan piyasadan kalkm²■t²r ve yerine SIMM ad² verilen bellek kartlar² kullan²lmaktad²r. SIMMÆler anakart ⁿzerindeki yuvalara oturur. SIMMÆleri bir kart olarak kabul edersek, bilgisayar²n²za tak²labilecek en kⁿτⁿk kartlard²r. SIMMÆlerin 30 ve 72 pinlik τe■itleri vard²r. Do≡al olarak 72 pinlik SIMMÆler daha uzundur. Baz² anakartlarda her iki tip SIMM iτin de yuvalar bulunmakla birlikte, 72 pinlik SIMMÆler gⁿnⁿmⁿzde daha τok tercih edilmektedir.

4. Gⁿτ kayna≡². Kasan²n bir k÷■esinde kapal² halde bulunan kⁿp ■eklinde bir kutudur. Bu kutudan baz²lar² disk sⁿrⁿcⁿlere baz²lar² anakarta ba≡lanan, baz²lar² ise bo■ olan onlarca renkli kablo τ²kar. ▌■te bu bo■ kablolar² yeni takt²≡²n²z ayg²tlar iτin kullanacaks²n²z.

5. Disket Sⁿrⁿcⁿ (Floppy disk). Disket sⁿrⁿcⁿnⁿzⁿn yerini kasan²n ÷n taraf²ndan bakarak bulabilirsiniz. Bu sⁿrⁿcⁿye ba≡lanan renkli kablo gⁿτ kayna≡²na gider; yass² gri kablo ise ana kart ⁿzerinde bⁿtⁿnle■ik olarak bulunan (bⁿtⁿnle■ik parτalar² "on-board" s²fat²yla tan²ml²yoruz) veya ayr² bir kart olarak tak²l² bulunan sⁿrⁿcⁿ kontrol ayg²t²na (I/O veya disk denetτisi) ba≡lan²r.

6. Sabit disk sⁿrⁿcⁿsⁿ. Bu sⁿrⁿcⁿ disket sⁿrⁿcⁿdeki gibi kasan²n ÷n yⁿzⁿnden g÷rⁿnmez; ancak disket sⁿrⁿcⁿye benzedikleri iτin kolayca bulabilirsiniz. Genelde kasan²n ÷n yⁿzⁿnde kapal² yuvalardan birinin arkas²nda bulunur. Sabit disk sⁿrⁿcⁿye ba≡lanan kablolar da disket sⁿrⁿcⁿdeki gibidir: bir tanesi gⁿτ kayna≡²na gider; yass² olan² ise (IDE kablosu) disk denetτiye ba≡lan²r. Eski tip PCÆlerde sabit diskten τ²kan kⁿτⁿk bir kablo da, kasan²n ÷n yⁿzⁿnde diskiniz τal²■²rken yan²p s÷nen LEDÆe ba≡l² olabiliyordu.

7. Geni■leme yuvas². Anakart ⁿzerinde τe■itli kartlar²n tak²ld²≡² bir s²ra yuvad²r; bunlara "yar²k" ad² da verilir. Anakart²n²z²n veriyolu tipine g÷re (ISA/VESA veya ISA/PCI) farkl² boyutlarda olabilir. ISA, VESA veya PCI standard²ndaki kartlar bir di≡erinin yuvas²na uymazlar. ISA yuvas² siyah ve yakla■²k 15 cm uzunlu≡unda, VESA yuvas² kahverengi ve PCI yuvas² beyaz renktedir; asla kar²■t²rmazs²n²z. Kartlar bu yuvalara tak²ld²≡²nda, ⁿzerlerindeki pinler yuvalar²n iτindeki metal "parmaklara" bire bir otururlar. Baz² kasa tasar²mlar²nda geni■leme yuvalar² anakarta dik ■ekilde ayr²ca monte edilmi■, bⁿyⁿkτe bir kart ⁿzerinde bulunurlar; g÷rⁿrseniz sak²n ■a■²rmay²n.

8. Geni■leme kartlar². Sⁿrekli kart diye bahsetti≡imiz ■eyler i■te bunlar. Aralar²nda ekran kart²n², ses kart²n², disk kontrol kart²n², dahili modem kart²n², network kart²n² ve geli■mi■ video kartlar²n² sayabiliriz. ╓n bellek kart². ╟ok yeni baz² Pentium anakartlarda i■lemciye yard²m eden ve RAM belleklerden daha h²zl² olan bir ÷n bellek tak²l²d²r. Bunun ▌ngilizce ismi æpipelined burst cacheÆdir. Bu tip ÷n bellekler de bir yuvaya oturabilir. RAM belleklerden daha pahal² olan bu belle≡i de upgrade etmek isteyebilirsiniz. Bunlar²n kapasite de≡erleri genelde 128KÆdan 1MBÆa kadar de≡i■ebilir.

Kablolar, Kablolar

Bilgisayar²n²z²n iτini aτt²≡²n²zda makarna gibi birbirine girmi■ kablolar kafan²z² m² kar²■t²rd²? Anakart² de≡i■tirmeyecekseniz bu kablolara dokunman²z gerekmez. ▌yice ustala■mam²■ kullan²c²lar²n anakart² de≡i■tirmesini tavsiye etmeyiz; bu i■ bilgisayar firman²z²n teknik servisine b²rak²lmal²d²r. Ama niyeti bozduysan²z bu kablolarla ilgili birkaτ pⁿf noktas² verelim
Gⁿτ kayna≡²ndan τ²kan ve τe■itli donan²mlar² birbirine ba≡layan kablolar farkl² farkl² renklerdedir. Ucunda beyaz bir duy olanlar elektrik gerektiren donan²mlara (sabit disk, disket sⁿrⁿcⁿ veya CD sⁿrⁿcⁿ) ba≡lan²rlar. Bunlardan bir veya ikisi bo■tur.

Ana karta ve ÷n panele giden ince renkli kablolar ince ve genelde siyah renktedir. Bunlar ÷n paneldeki LED ad² verilen diyotlar²n yanmas²n² veya Turbo ve Reset gibi dⁿ≡melerin i■ g÷rmesini sa≡larlar. Bir uτlar² anakart ⁿzerinde τok ince iki pine ba≡l²d²r. Yerlerinden kolayca τ²kabilen bu kablolar s÷z konusu ledlerin veya dⁿ≡melerin i■ g÷rmemesine neden olabilir.

Yine yass² ancak disk sⁿrⁿcⁿlerindekinden daha ince olan gri renkli kablolar seri ve paralel portlara ba≡lan²r. Bir uτlar² ise anakarta tak²l²d²r. Ana kart² de≡i■tirmeyecekseniz bunlar² da ellemeniz gerekmez.

▌■lemcinizin ⁿzerinde so≡utucu g÷revi g÷ren bir fan tak²l² ise, buna ba≡lanan kablolar da olabilir. Ancak i■lemci aτ²k bir yerde oldu≡u iτin bu kablolar² kar²■t²rmazs²n²z.

Kablolar² genel olarak ÷≡rendi≡inize g÷re hepsini ufak yap²■kan ka≡²tlarla etiketleyebilirsiniz. Hatta upgrade i■ine ba■lamadan ÷nce anakart²n²z²n basit bir ■emas²n² τ²karman²z i■inizi kolayla■t²racakt²r. ╓zellikle LEDÆlere ve ÷n taraftaki dⁿ≡melere giden kablolara dikkat.